αμνός του Θεού

Η λέξη αμνός χρησιμοποιείται συμβολικά στη χριστιανική τέχνη και στη λειτουργική. Στην Παλαιά Διαθήκη, η λέξη χρησιμοποιείται και στην κυριολεξία της. Στη συμβολική της έννοια είναι προσωνυμία του Μεσσία, για την πραότητα και την ανεξικακία του. Στην Καινή Διαθήκη βρίσκουμε τη λέξη με τη συμβολική της έννοια τέσσερις φορές: δύο στον Ιωάννη (α’ 29, 36), μία στις Πράξεις (η’ 32) και μία στην Α’ Πέτρου (α’ 19), με τη σημασία της εξιλαστήριας θυσίας του Χριστού. Ακόμα και στις πρώτες εκδηλώσεις της χριστιανικής τέχνης απαντώνται απεικονίσεις του Ιησού με αμνούς, κυρίως σε κατακόμβες της Ρώμης. Αργότερα, η ίδια παράσταση εμφανίζεται και στα ψηφιδωτά, όπως στον ναό του Αγίου Βιταλίου της Ραβένας. Παράσταση του αμνού Χριστού υπάρχει και στη σαρκοφάγο της Γάλλης Πλακιδίας, στην οποία ο αμνός με φωτοστέφανο στέκεται στην κορυφή ενός βουνού, από τις πλαγιές του οποίου ρέουν τα νερά τους τέσσερα ποτάμια. Ο αμνός με φωτοστέφανο μαζί με άλλα πρόβατα συμβολίζει εξάλλου τον Ιησού με τους Αποστόλους. Πρέπει να σημειωθεί ότι η αρχαία χριστιανική τέχνη εικονίζει τη σταύρωση του Ιησού μεέναν αμνό σταυρωμένο. Όμως, η Οικουμενική Σύνοδος του 692 όρισε να μην εικονίζεται ο Ιησούς ως αμνός, αλλά με ανθρώπινη μορφή. Στη χριστιανική λειτουργική χρησιμοποιείται το σύμβολο του αμνού κυρίως στις δοξολογίες («Κύριε ο Θεός ο αμνός του Θεού», κλπ.). Χρησιμοποιείται επίσης στην ακολουθία των Παθών και του Eπιταφίου. Στη Δυτική Εκκλησία, α.τ.Θ. ονομάζεται και μια προσευχή που επαναλαμβάνεται τρεις φορές από τον ιερέα πριν από τη Θεία Κοινωνία. Α.τ.Θ. αποκαλούνται και τα φυλακτά με την εικόνα του αμνού, που μοίραζε κάθε χρόνο την πρώτη Κυριακή μετά το Πάσχα o πάπας. Φυλακτά του είδους μοιράζουν και τώρα οι πάπες, αλλά μόνο σε προκαθορισμένα πρόσωπα κάθε έβδομο έτος την Τρίτη του Πάσχα.